آنالیز روغن ؛ راهی برای بررسی وضعیت فنی گیربکس

به گزارش سیونا، مقایسه نتایج سیال کارکرده درون جعبه دنده باید با نوع کارنکرده آن موردمقایسه و تحلیل قرار بگیرد تا مطمئن شویم ماده اولیه در محدوده‌های مشخص‌شده توسط تولیدکننده قرار دارد یا خیر. در فرآیند بررسی شرایط یا CM دنده‌ها به‌دلیل عدم دسترسی آنی به درون گیربکس، همیشه یک چالش جدی بوده‌اند. در این مقاله سعی داریم با پایش وضعیت دنده‌ها از طریق آنالیز پنج فاکتور فنی روغن و تحلیل آن، این روند را بررسی کنیم.
ویسکوزیته یا گرانروی 
(Kinematic Viscosity at ۴۰ degree C.in cSt) ویسکوزیته خاصیت اصلی روغن‌دنده است. اگر گرانروی به‌صورت قابل توجهی تغییر کند یعنی توانایی لازم خود را از دست  داده است.
 اکسیداسیون روغن منجربه تیرگی ظاهری و افزایش ویسکوزیته آن می‌شود. تغییرات این عدد بیش‌از ۱۰ درصد، نسبت‌به حالت اولیه، می‌تواند فرا رسیدن زمان تعویض را نشان دهد.
 میزان آب  (Water content in PPM or %age) یکی از عوامل مهم تخریب ساختار روانکار، آب و رطوبت است زیرا با ذرات آهن و مس، واکنش می‌دهد و باعث فرایند اکسیداسیون می‌شود.
این عناصر به‌صورت اولیه در ترکیبات ادتیو موجود هستند و نقش محوری دارند اما در صورت ورود آب به محیط، با اکسید شدن آنها و تولید رسوب درون گیربکس، باعث کاهش عمر روانکار و افزیش ویسکوزیته می‌شوند.
مقدار رطوبت را با روش آزمون ASTM D۶۳۰۴ بررسی می‌کنند. بنابراین در فرآیند CM، توصیه می‌شود در صورت مشاهده آب بیش‌از ۰.۰۵ (۵۰۰ppm) ، روانکار گیربگس تعویض شود.
عدد اسیدی  (Acid number (mg KOH/g)
تست عدد اسیدی کل یا «Total Acid Number» یکی از روش‌های تخمین میزان تخریب مواد افزودنی، آلودگی اسیدی و اکسیداسیون است. اسید را می‌توان به روش‌های مختلف خنثی یا از روغن خارج کرد. بدیهی است از قلیایی روغن برای خنثی‌سازی اسید ورودی استفاده شود. این کار در روغن موتور گازی، بنزینی و دیزلی صورت می‌گیرد.
تعداد ذرات آلودگی
تعداد ذرات و توزیع مناسب یک سیستم فیلتر خوب برای روان‌کننده بسیار مهم است. نوع طراحی سطح فیلتراسیون می‌تواند متفاوت باشد ولی در نهایت فقط ذرات  به‌اندازه  ۱۲ میکرون یا کوچک‌تر باید اجازه عبور داشته باشند. این سایز حتی در روغن‌های توربین، تا ۵ میکرون کوچک‌تر نیز تعیین می‌شوند. البته نظارت بر میزان آلاینده‌های درون روانکار، امری حیاتی است.
اندازه ‌گیری عناصر
افزایش عناصر فلزات در یک روان‌کننده می‌تواند نشان‌دهنده سایش غیرعادی اجزای درونی سیستم باشد. تجزیه و تحلیل عناصر و آلاینده‌های روغن در یک نمونه را با روش ASTM D۵۱۸۵ توسط دستگاهی به نام  ICP انجام می‌دهند. 
به‌طورکلی، از روش ASTM D۵۱۸۵ برای آنالیز بنیادی استفاده می‌شود. درمجموع ۲۲عنصر را می‌توان با این روش آنالیز کرد که عبارتنداز آلومینیوم، باریم، بور، کلسیم، کروم، مس، آهن، سرب، منیزیوم، منگنز، نیکل، فسفر، پتاسیم، سیلسیم، نقره، گوگرد، قلع، تیتانیوم، روی و وانادیوم.
تحلیل این موارد و پایش وضعیت گیربکس‌ها، باعث کاهش چشمگیر هزینه‌های تعمیر و نگهداری خواهد شد، البته به این موارد می‌توان کنترل‌های ساده‌تر بصری را نیز اضافه کرد. به‌عنوان‌مثال فرسایش دنده، باعث لقی می‌شود که بر اثر کارکرد نادرست گیربکس صدایی شبیه تق‌تق شنیده خواهد شد.