رشد شهرنشینی، افزایشترافیک و بحران آلودگی هوا از جمله چالش‌هایی هستند که سیستم‌های حمل‌ونقل شهری در ایران با آن روبه‌رو هستند.
به گزارش پایگاه خبری خودروهای تجاری (سیونا)، در چنین شرایطی، نوآوری در حمل‌ونقل عمومی به‌ویژهجایگزینی اتوبوس‌های دیزلی با اتوبوس‌های تمام برقی،به‌عنوان یک راهکار زیست‌محیطی و اقتصادی مطرح شده است. اتوبوس‌های برقی می‌توانند ضمن کاهش مصرف سوخت و تولید آلاینده‌ها، تحول بزرگی در کیفیت زندگی شهروندان ایجاد کنند.
فرصت‌ها و مزایای اتوبوس‌های برقی
حفظ محیط زیست و بهبود سلامت عمومی
اتوبوس‌های دیزلی از عوامل اصلی تولید گازهای آلایندهمانند دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق هستند. در مقابل، اتوبوس‌های برقی بدون انتشار مستقیمآلاینده‌ها فعالیت می‌کنند. کاهش آلودگی هوا به کاهش بیماری‌های تنفسی، قلبی و حتی برخی سرطان‌ها منجر می‌شود که بار اقتصادی درمانی را نیز کاهش می‌دهد.
کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی
با نوسانات جهانی قیمت نفت و وابستگی به سوخت‌هایوارداتی، اتوبوس‌های برقی می‌توانند رویکردی منطقی برایاستقلال انرژی و امنیت پایدار در ناوگان شهری محسوب شوند. همچنین استفاده از برق تولیدشده در داخل کشور می‌تواند هزینه‌های بلندمدت را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
بهبود تجربه سفر شهری
اتوبوس‌های برقی با صدای کمتر، حرکت نرم‌تر و تجهیزاتمدرن‌تر، کیفیت سفر شهری را برای مسافران ارتقاء می‌دهند. این موضوع می‌تواند تمایل شهروندان برای استفاده بیشتر از حمل‌ونقل عمومی را افزایش دهد و به کاهش استفاده از خودروهای شخصی کمک کند.
تطابق با برنامه‌های توسعه پایدار جهانی
استفاده از ناوگان برقی در حمل‌ونقل شهری می‌تواند جایگاهایران را در مسیر اهداف توسعه پایدار تقویت کند. اینموضوع به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، همکاری‌هایبین‌المللی و دسترسی به منابع مالی محیط‌زیستی کمک خواهد کرد.
چالش‌های فنی، اقتصادی و مدیریتی
نیاز به زیرساخت‌های پیچیده شارژ
شبکه شارژ گسترده، سریع و قابل‌اطمینان برای اتوبوس‌هایبرقی، هنوز در مراحل ابتدایی در ایران قرار دارد. طراحیمسیرهای اتوبوس با ایستگاه‌های شارژ، مدیریت زمان شارژ، و پایداری برق از مسائل حیاتی این حوزه هستند.
هزینه اولیه بالا و وابستگی به فناوری خارجی
اتوبوس‌های برقی و باتری‌های آن‌ها نیاز به سرمایه‌گذاریاولیه بالایی دارند. بسیاری از شرکت‌های داخلی هنوز توان تولید انبوه این فناوری‌ها را ندارند و وابستگی به واردات می‌تواند مسیر توسعه را کند کند.
دغدغه‌های فنی مربوط به باتری‌ها
عمر مفید باتری‌ها، زمان شارژ، حجم باتری، و دمای عملیاتیاز عواملی هستند که عملکرد این ناوگان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین، بازیافت و مدیریت پسماند باتری‌هاموضوعی پیچیده در چرخه پایداری است.
آماده‌سازی منابع انسانی و نهادهای اجرایی
رانندگان، تعمیرکاران، و مدیران ناوگان شهری باید آموزش‌هایتخصصی در زمینه نگهداری، شارژ و مدیریت اتوبوس‌هایبرقی دریافت کنند. بدون این آمادگی، بهره‌برداری مؤثر از ناوگان برقی غیرممکن خواهد بود.
نمونه‌های موفق بین‌المللی
در کشورهای مختلف، تجربه‌های موفقی در استفاده از اتوبوس‌های برقی ثبت شده است:
چین: با بیش از ۴۰۰ هزار دستگاه اتوبوس برقی فعال، بزرگترین ناوگان دنیا را دارد و برنامه گسترده‌ای برایجایگزینی کامل ناوگان دیزلی اجرا کرده است.
فرانسه و هلند: با سیاست‌های تشویقی دولتی و حمایت از توسعه زیرساخت‌های شارژ، حمل‌ونقل شهری را به‌سمت برقیشدن سوق داده‌اند.
هندوستان: با وجود چالش‌های مشابه با ایران، برنامه‌هایی در حال اجرا دارد که هدف آن افزایش ناوگان برقی در شهرهایپرتراکم و آلوده است.
راهکارهای پیشنهادی برای ایران
تدوین نقشه راه ۵ تا ۱۰ ساله برای توسعه ناوگان برقی
سرمایه‌گذاری مشترک بین شهرداری‌ها، وزارت نیرو، و شرکت‌های دانش‌بنیان
بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تغذیه ناوگان برقی
تسهیل فرآیند واردات فناوری، در کنار توسعه توانمندی داخلی
طراحی پایلوت‌های شهری در کلان‌شهرهایی مانند تهران، مشهد و اصفهان با ارزیابی مستمر
اتوبوس‌های تمام برقی، در مسیر تحول حمل‌ونقل عمومی،گزینه‌ای اثربخش، سازگار با محیط‌زیست، و قابل‌اعتماد محسوب می‌شوند. برای رسیدن به بهره‌برداری مؤثر از اینفناوری، ایران نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، همکاری میاننهادها، ارتقاء زیرساخت‌ها، و آموزش‌های تخصصی است. آینده شهری پاک، آرام‌تر و هوشمندتر در گرو پذیرش جسورانه این تغییر است.
گزارش: فاطمه اصلان بیک
