برای سال‌ها، قطار در ذهن مردم ایران، نماد یک سفر ارزان، مطمئن و خانوادگی بود. اما حالا، در میانه تابستان، خبری عجیب مسافران را غافلگیر کرده: بلیت برخی قطارهای داخلی از بلیت هواپیما گران‌تر شده است.
به گزارش پایگاه خبری خودروهای تجاری (سیونا)، این تغییر ناگهانی، واکنش‌ها و نگرانی‌های زیادی به همراه داشته و بازار سفرهای داخلی را به شدت تحت تأثیر قرار داده. در این گزارش میدانی، از ایستگاه‌های راه‌آهن تا دفاتر بلیت‌فروشی هواپیما، پای حرف مردم نشسته‌ایم.
⸻
صدای سوت گرانی از ریل بلند شد
در روزهای اخیر، قیمت بلیت برخی قطارهای لوکس مسیر تهران–مشهد تا ۲.۵ میلیون تومان افزایش یافته؛ درحالی‌که برای همین مسیر، با اندکی جستجو می‌توان بلیت هواپیما را با قیمت حدود ۱.۷ میلیون تومان خرید.
این موضوع وقتی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم تا همین چند ماه پیش، تفاوت قیمت بین قطار و هواپیما حداقل ۳۰ تا ۵۰ درصد به نفع قطار بود.
«واقعاً نمی‌فهمم چه اتفاقی افتاده!» این را سمیه، یک مادر ۴۵ ساله اهل نیشابور می‌گوید که برای سفر خانوادگی‌اش به تهران، دنبال بلیت قطار بوده. «تا پارسال با ۵ نفرمون با قطار می‌اومدیم تهران، چون هم ارزان‌تر بود، هم راحت‌تر. اما الان بلیت قطار ۲ برابر هواپیماست. مجبور شدیم بلیت هواپیما بگیریم!»
⸻
ایستگاه راه‌آهن تهران؛ خلوت‌تر از همیشه
در ترمینال راه‌آهن تهران، خبری از صف‌های بلند همیشگی نیست. فروشنده بلیت، با نگاهی پر از ناامیدی، رو به ما می‌گوید:
«مردم دیگه نمی‌تونن با این قیمت‌ها کنار بیان. خیلی‌ها ترجیح می‌دن یا سفر نرن، یا با هواپیما برن. اینجوری دیگه قطار یه گزینه اقتصادی نیست.»
او ادامه می‌دهد:
«تا وقتی بلیت هواپیما از قطار ارزون‌تر باشه، مسافرها طبیعتاً سراغ سریع‌ترین و راحت‌ترین راه می‌رن.»
⸻
دلایل گرانی چیست؟
پرس‌وجوی ما از کارشناسان و منابع مختلف نشان می‌دهد که دلایل افزایش قیمت قطار ترکیبی از چند عامل بوده:
۱٫ افزایش هزینه‌های نگهداری ناوگان ریلی: قطارهای موجود قدیمی شده‌اند و تأمین قطعات آن‌ها گران‌تر از قبل است.
۲٫ تورم کلی کشور: قیمت سوخت، حقوق پرسنل، هزینه ایستگاه‌ها و تعمیرات همه افزایش یافته‌اند.
۳٫ عدم حمایت دولتی: برخلاف صنعت هوایی که گاهی از یارانه یا حمایت‌های خاص برخوردار می‌شود، خطوط ریلی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
۴٫ سود کم شرکت‌های ریلی: برخی شرکت‌ها برای جبران هزینه‌ها ناچار به افزایش قیمت شده‌اند.
⸻
مقایسه هزینه‌ها از نگاه مردم
آرش، یک مهندس ساکن اصفهان، درباره سفر اخیرش به مشهد می‌گوید:
«با همسر و بچه‌م سفر رفتیم. هزینه قطار برای هر نفر حدود ۲ میلیون تومان بود. در حالی که بلیت چارتر هواپیما حدود ۱.۶ میلیون. خب انتخاب آسونه دیگه!»
به گفته او، اگر تا دیروز قطار به‌دلیل هزینه کمتر انتخاب می‌شد، امروز فقط کسانی که از پرواز می‌ترسند یا اهل سفر خانوادگی طولانی‌مدت‌اند، به قطار فکر می‌کنند.
⸻
آیا قطارهای اقتصادی هم گران شدند؟
حتی قطارهای معمولی، مانند قطارهای ۴ تخته یا اتوبوسی، نیز با افزایش قیمت قابل توجهی روبه‌رو شده‌اند. در بعضی مسیرها، بلیت این قطارها نیز تا یک میلیون و پانصد هزار تومان قیمت خورده؛ رقمی که برای بسیاری از خانوارهای ایرانی سنگین است.
⸻
در آستانه کاهش سهم حملونقل ریلی؟
این گرانی نه‌تنها باعث کاهش استقبال مردم از سفر با قطار شده، بلکه ممکن است سهم حملونقل ریلی را در کشور کاهش دهد؛ موضوعی که کارشناسان آن را تهدیدی برای آینده صنعت ریلی کشور می‌دانند.
به گفته یکی از اساتید دانشگاه علامه:
«اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، قطار از چرخه سفر عموم مردم حذف خواهد شد. این یعنی فشار بیشتر بر جاده‌ها و هواپیماها و بی‌استفاده ماندن زیرساخت‌های ریلی.»
⸻
جمع‌بندی | زنگ خطر برای سفر ارزان
امسال، یکی از قدیمی‌ترین گزینه‌های سفر برای خانواده‌های ایرانی، جایگاه خود را از دست داده. قطار دیگر ارزان‌ترین راه نیست و این یعنی بازنگری در سیاست‌گذاری‌ها ضروری است. اگر دولت و شرکت‌های ریلی راه‌حلی برای کنترل قیمت‌ها پیدا نکنند، «سفر با قطار» از خاطرات نسل جدید محو خواهد شد.
گزارش: شیوا آبا
