تابستان ۱۴۰۴ برای بازار خودرو ایران، فصلی گرم با حال‌وهوایی سرد بود. نه خبری از صف‌های طولانی برای خرید خودرو بود، نه هیجان داغ قیمت‌ها.
به گزارش پایگاه خبری خودروهای تجاری (سیونا)، رکود به شکلی گسترده بر بازار سایه انداخته و بسیاری از فعالان حوزه خودرو، از دلالان گرفته تا مصرف‌کنندگان واقعی، در حال تماشای بازاری بودند که نه بالا می‌رفت، نه پایین می‌آمد؛ فقط درجا می‌زد یا آرام آرام نزول می‌کرد.
افت قیمت؛ واقعی یا مقطعی؟
در دو ماه گذشته، بسیاری از خودروهای داخلی با کاهش قیمت نسبی مواجه شدند. خودروهایی مانند سهند، ساینا، شاهین، دنا، و تارا هر کدام بین ۵ تا ۲۵ میلیون تومان افت قیمت را تجربه کردند. البته این کاهش، یکدست نبود؛ بعضی مدل‌ها ثابت ماندند و برخی دیگر نوسان جزئی داشتند. اما در مجموع بازار با کاهش نسبی قیمت مواجه شد.
علت اصلی این کاهش را می‌توان در چند عامل دید: افزایش عرضه کارخانه‌ای، رکود تقاضا، و بلاتکلیفی خریداران درباره آینده نرخ ارز. در واقع، بخش زیادی از بازار در حالت «انتظار» قرار دارد؛ مردم منتظرند ببینند قیمت‌ها باز هم پایین می‌آید یا نه، و همین تردید باعث کم‌رونق شدن معاملات شده است.
تأثیر طرح‌های فروش فوری
یکی از تحولات مهم در این مدت، آغاز فروش فوری و پیش‌فروش محصولات ایران‌خودرو بود. طرح‌هایی که از نیمه تیرماه شروع شد و تا اواسط مرداد ادامه یافت. این طرح‌ها شامل عرضه چندین مدل محبوب با قیمت مصوب و تحویل قطعی بودند، که باعث شد بسیاری از متقاضیان از بازار آزاد فاصله بگیرند و به خرید از کارخانه روی بیاورند.
این اتفاق عملاً خریداران را از بازار آزاد بیرون کشید و یک شوک منفی به قیمت‌ها وارد کرد. چون دیگر کسی حاضر نبود خودرو را چند ده میلیون بالاتر از قیمت کارخانه بخرد، آن هم در بازاری که آینده‌اش مبهم است.
نگاه مردم به آینده
آن‌چه در گپ‌و‌گفت‌های میدانی با مردم شنیده می‌شود، تردیدی عمیق درباره آینده بازار است. بسیاری از مصرف‌کنندگان واقعی، خرید خودرو را به تعویق انداخته‌اند. آن‌هایی هم که در فکر سرمایه‌گذاری روی خودرو بودند، حالا یا به بازارهای دیگری مانند مسکن و ارز کوچ کرده‌اند، یا با ضرر، خودروهای خریداری‌شده را در بازار می‌فروشند.
از سوی دیگر، فروشندگان خودرو نیز با مشکلات خاص خود دست به گریبانند. بسیاری از نمایشگاه‌داران در تهران، کرج، تبریز و مشهد می‌گویند که هفته‌هاست خرید و فروش جدی‌ای انجام نداده‌اند. حتی برخی از آن‌ها، بخشی از مغازه‌های خود را تعطیل یا تغییر کاربری داده‌اند. این رکود به وضوح زنگ خطری است برای آینده بازار خودرو در صورت ادامه این روند.
بازارهای خارجی و واردات
در این میان، زمزمه‌هایی از باز شدن مسیر واردات دوباره به گوش می‌رسد. هرچند فعلاً جدی نشده، اما فقط همین احتمال کافی است تا برخی خریداران دست نگه دارند. واردات خودروهای اقتصادی می‌تواند معادلات بازار را به هم بزند، به‌ویژه اگر با نرخ گمرکی مناسب همراه باشد. در این صورت، رقابت داخلی بالا می‌گیرد و شاید قیمت‌های فعلی دیگر دوام نیاورند.
جمع‌بندی: سکوت سنگین پیش از تغییر؟
بازار خودرو در تیر و مرداد ۱۴۰۴، نه تنها رونق نداشت، بلکه سردتر از همیشه بود. قیمت‌ها افت جزئی داشتند، اما نه به‌اندازه‌ای که وسوسه خرید ایجاد کنند. همه منتظرند؛ دولت برای تصمیم‌گیری، مردم برای خرید، و فروشندگان برای خروج از رکود. اگر روند به همین شکل ادامه پیدا کند، شاید تابستان امسال را بتوان یکی از کم‌رمق‌ترین دوره‌های بازار خودرو در یک دهه اخیر دانست.
اما یک نکته قطعی‌ست: این سکوت همیشگی نیست. کافی‌ست یک عامل بیرونی مثل نوسان ارز یا ورود خودروهای جدید، معادلات را به‌هم بریزد. بازار خودرو ایران، بازاری‌ست که خیلی وقت‌ها نه با منطق، بلکه با شوک‌ها حرکت می‌کند.
گزارش: فرنوش آبا
