چرخش خودروسازان به سمت چین!

به گزارش پایگاه خبری خودروهای تجاری (سیونا)، به نقل از دنیای اقتصاد، اگرچه این سند هنوز به تایید و امضای چینی‌ها نرسیده و جزئیات آن نیز اعلام رسمی نشده، با این حال به‌نظر می‌رسد «خودروسازی» یکی از حوزه‌های مشارکت طرفین در این سند ۲۵ ساله است.
با این پیش فرض اما چند پرسش مهم درباره آینده صنعت و بازار خودرو ایران پیش می‌آید. نخست اینکه آیا قرار است چینی‌ها جای شرکت‌های اروپایی را در خودروسازی ایران بگیرند؟ آیا همان طور که مسوولان وزارت صنعت،معدن و تجارت پیش تر تاکید کرده‌اند، خودروسازان بدعهد اروپایی (به‌ویژه پژو و رنو) دیگر جایی در صنعت خودرو ایران نخواهند داشت و چینی‌ها جایشان را پر خواهند کرد؟ پرسش دیگر اینکه آیا تمرکز بر چین می‌تواند به توسعه و جهانی شدن صنعت خودرو ایران کمک کند؟ و در نهایت اینکه تعویض احتمالی اروپایی‌ها با چینی‌ها در خودروسازی ایران، پس از لغو تحریم‌ها کلید خواهد خورد یا در همین دوران مقدمات آن فراهم می‌شود؟
مرور روابط خودروسازی ایران و چین طی دو دهه گذشته و همچنین موضع‌گیری‌های مسوولان کشور درباره شرکای خارجی صنعت خودرو، کمک می‌کند تا پاسخ‌های دقیق تری به پرسش‌های مطروحه داده شود. با تحریم خودروسازی ایران در تابستان ۹۷، بسیاری از شرکت‌های خارجی مجبور به ترک کشور شدند، چون نمی‌خواستند در معرض تنبیهات مادی و معنوی آمریکایی‌ها قرار بگیرند.
هرچند بر خلاف دور قبلی تحریم (سال‌های ۹۱ و ۹۲) این بار چینی‌ها نیز از ایران رفتند یا فعالیت خود را به حداقل رساندند، با این حال خروج خودروسازان اروپایی به‌ویژه پژو و رنو بیشتر به چشم آمد و موضع‌گیری علیه آنها نیز تندتر بود. با توجه به اینکه خودروسازان اروپایی به‌خصوص فرانسوی‌ها در دور قبلی تحریم نیز صنعت خودروی ایران را تنها گذاشتند و این بار نیز بدعهدی‌شان را تکرار کردند، موجی از انتقادات گریبان‌شان را گرفت. در نهایت نیز برخی مسوولان از جمله رضا رحمانی وزیر پیشین صنعت،معدن و تجارت رسما اعلام کردند خودروسازان بدعهد اروپایی (به‌ویژه پژو و رنو) دیگر جایی در صنعت خودروی ایران ندارند. هرچند این اظهارات بیشتر مواضع شخصی به‌نظر می‌رسید و خیلی‌ها در واکنش به آن عنوان کردند با لغو تحریم، دوباره فرش قرمز برای خودروسازان اروپایی پهن خواهد شد، با این حال سند همکاری ۲۵ سال ایران و چین، گمانه زنی‌ها را تغییر داد.
ایران و چین سال هاست از روابط اقتصادی نزدیکی با یکدیگر برخوردارند و به‌ویژه در دوران تحریم، چینی‌ها یکی از منابع اصلی تامین مواد اولیه و قطعات موردنیاز صنایع مختلف به‌خصوص خودروسازی بوده و هستند. در همین تحریم‌های فعلی، اگرچه چینی‌ها خودروسازی کشور را ترک کرده یا فعالیت خود را به حداقل رسانده‌اند، با این حال کماکان بخش اعظم مواد اولیه و قطعات موردنیاز قطعه سازان و خودروسازان داخلی از سمت چین تامین می‌شود.
حالا به‌نظر می‌رسد با توجه به سختی‌ها و دردسرهای زیادی که تحریم برای اقتصاد ایران و بخش صنعت و به‌طور خاص خودروسازی داشته، دولت به‌دنبال همکاری مستمر و طولانی با چین است تا شاید ثباتی نسبی اما بلندمدت را در اقتصاد تجربه کند. خیلی‌ها بر این باورند که قدرت آینده جهان، چین خواهد بود و بنابراین نزدیک شدن به این کشور می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد ایران داشته باشد. سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین نیز نشان می‌دهد دو طرف برای آینده حسابی ویژه روی هم باز کرده‌اند، چه آنکه ایران می‌خواهد از چینی‌ها جذب سرمایه کند و چین نیز به‌دنبال استفاده کم هزینه تر از منابع انرژی ایران است. چینی‌ها البته به‌دنبال حضور پررنگ‌تر در بازارهای ایران نیز هستند و در این بین، «خودرو» گزینه‌ای جذاب برای آنها به شمار می‌رود. البته سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین هنوز به تایید و امضای چشم بادامی‌ها نرسیده و جزئیات آن نیز در دست نیست، با این حال به‌نظر می‌رسد با توجه به هماهنگی‌ها و مذاکرات قبلی، پکن هم به‌دنبال همکاری طولانی مدت با ایران است.
چرخش به سمت شرق؟
اما با این فرض قوی که خودروسازی نیز جزو مفاد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین خواهد بود، این احتمال هست که خودروسازی ایران در آینده‌ای نه چندان دور، یک چرخش به اصطلاح ۱۸۰ درجه‌ای از غرب به شرق داشته باشد. به عبارت بهتر، ممکن است چینی‌ها جای شرکت‌های اروپایی را در صنعت خودرو ایران بگیرند و به شرکای اصلی غول‌های جاده مخصوص (ایران خودرو و سایپا) تبدیل شوند. این فرضیه را دو مساله اصلی تقویت می‌کنند، نخست قصد ایران و چین برای همکاری طولانی مدت و دیگری، مواضع تند مسوولان کشور علیه خودروسازان اروپایی. ایران و چین می‌خواهند ۲۵ سال تمام با یکدیگر همکاری کنند و یکی از سرمایه دیگری بهره ببرد و آن یکی نیز به‌دنبال بازار و منابع انرژی شریک خاورمیانه‌ای‌اش است و بسیار بعید است «خودرو» جزو موارد مشارکت نباشد.