بزرگراه‌های برون‌شهری نقش ستون فقرات حمل‌ونقل جاده‌ای در هر کشوری را ایفا می‌کنند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری خودروهای تجاری (سیونا)، ایران با بیش از ۱۸۰ هزار کیلومتر راه، از جمله کشورهایی است که شبکه‌ای گسترده از اتوبان‌های بین‌شهری دارد. اما کیفیت این شبکه در مقایسه با اروپا و شرق آسیا چه جایگاهی دارد؟ آیا ایران به استانداردهای جهانی نزدیک شده یا هنوز درگیر چالش‌های زیرساختی است؟
آلمان؛ الگویی بی‌رقیب در مهندسی بزرگراه
کشوری مانند آلمان با اتوبان‌های معروف Autobahn نه‌تنها به عنوان الگویی در سرعت بالا (در برخی بخش‌ها بدون محدودیت سرعت)، بلکه در طراحی مهندسی دقیق و نگهداری منظم شناخته می‌شود. سطح آسفالت، سیستم زه‌کشی، تابلوهای دیجیتال هشداردهنده و مدیریت هوشمند ترافیک بخشی از استانداردهایی است که در ایران تنها در برخی مسیرهای خاص مانند آزادراه تهران-شمال دیده می‌شود.
در مقایسه، بیشتر اتوبان‌های بین‌شهری ایران با وجود طراحی قابل قبول، با مشکل فرسودگی آسفالت، کمبود روشنایی، نبود دوربین‌های هوشمند و کیفیت پایین خط‌کشی روبه‌رو هستند.
ژاپن و کره جنوبی؛ فناوری در خدمت جاده
در شرق آسیا، کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی، بزرگراه‌هایی مجهز به سیستم ناوبری ماهواره‌ای، کنترل لحظه‌ای ترافیک، پایگاه‌های امداد در فواصل مشخص و مسیرهای اضطراری ایمن دارند. در ژاپن، برخی از بزرگراه‌ها حتی دارای پنل‌های خورشیدی در حاشیه مسیر و باندهای خاص برای خودروهای الکتریکی هستند.
در حالی که ایران در برخی مسیرهای پرتردد مانند آزادراه قزوین-رشت یا کرج-قزوین اقداماتی برای نصب تابلوهای دیجیتال و ایستگاه‌های امداد انجام داده، اما فقدان هماهنگی بین‌دستگاهی و نبود سیستم‌های پیوسته هوشمند باعث شده این خدمات هنوز پراکنده و ناکامل باشند.
چین؛ سرعت بالا، توسعه پرشتاب
چین در دو دهه گذشته شبکه عظیمی از بزرگراه‌های بین‌شهری را ساخته که اکنون جزو بزرگ‌ترین‌ها در جهان است. بسیاری از این مسیرها نه‌تنها چندبانده و مجهز به دوربین‌های پایش سرعت هستند، بلکه با مدیریت خصوصی و عوارض هوشمند اداره می‌شوند.
در ایران، استفاده از سیستم عوارض الکترونیکی (ETC) تنها در برخی مسیرها مانند تهران-قم یا تهران-ساوه عملیاتی شده و اغلب کاربران همچنان با توقف‌های سنتی و صف‌های طولانی مواجه‌اند.
تحلیل نهایی: پیشرفت‌های چشمگیر اما ناهماهنگ
می‌توان گفت ایران از لحاظ تعداد و گستردگی اتوبان‌های بین‌شهری، جایگاه قابل قبولی دارد. پروژه‌هایی مانند آزادراه تهران-شمال یا کنارگذر جنوبی تهران، نشان‌دهنده ظرفیت‌های مهندسی داخلی هستند. اما چالش‌هایی مانند:
- نگهداری نامنظم و فرسودگی سریع مسیرها
- نبود سیستم‌های هوشمند سراسری
- کیفیت پایین برخی قطعات راه در مناطق کم‌تردد
مانع از رسیدن به استانداردهای اروپا و شرق آسیا شده‌اند.
پیشنهادها برای آینده
برای ارتقاء سطح کیفی اتوبان‌های برون‌شهری، پیشنهادهای زیر می‌تواند راهگشا باشد:
- سرمایه‌گذاری در هوشمندسازی سراسری مسیرها (دوربین، تابلو، سیستم کنترل)
- اجرای برنامه‌های نگهداری منظم و سالانه
- توسعه خدمات رفاهی بین‌راهی استاندارد با الگوبرداری از چین و کره
- استفاده از سازه‌های مقاوم در برابر شرایط اقلیمی متنوع ایران
گزارش: شیوا آبا
پایان پیام
