بازار خودرو ایران در ماه‌های اخیر روزهای پرتنشی را پشت سر گذاشته است. افزایش چشمگیر قیمت محصولات ایران‌خودرو و سایپا، شوک بزرگی به خریداران وارد کرده و بسیاری را از تصمیم برای خرید منصرف کرده است.
به گزارش پایگاه خبری خودروهای تجاری (سیونا)، در این گزارش میدانی، با مراجعه به نمایشگاه‌داران و مصرف‌کنندگان، تلاش کرده‌ایم تصویری روشن از آنچه در بازار خودرو ایران در سال ۱۴۰۴ رخ داده، ارائه دهیم.
از کارخانه تا بازار؛ افزایش قیمت‌ها در چند پله
در ابتدای تابستان، وزارت صمت مجوزی برای افزایش ۱۵ درصدی قیمت محصولات ایران‌خودرو و سایپا صادر کرد. همین افزایش به‌ظاهر رسمی کافی بود تا قیمت کارخانه‌ای بسیاری از خودروها میلیون‌ها تومان بالا برود. برای مثال، قیمت کارخانه‌ای خودرو شاهین سایپا از حدود ۵۸۰ میلیون تومان به بالای ۶۷۰ میلیون تومان رسید. ایران‌خودرو نیز با تغییر قیمت مدل‌هایی مانند تارا و دنا پلاس، فشار مضاعفی را به بازار تحمیل کرد.
اما ماجرا به همین‌جا ختم نشد. در بازار آزاد، قیمت‌ها حتی بیشتر از افزایش کارخانه‌ای بالا رفت. در برخی روزها، خودروهایی مانند تارا اتوماتیک یا پژو ۲۰۷ پانوراما تا ۷۰ میلیون تومان در یک روز گران شدند. بررسی قیمت‌ها در بازار نشان می‌دهد که خودروهایی که تا دو سال پیش «میان‌رده» محسوب می‌شدند، حالا به بازه قیمتی بالای یک میلیارد تومان وارد شده‌اند.
واکنش مردم؛ خودرو، دیگر کالای مصرفی نیست
رضا، یکی از خریداران قدیمی بازار خودرو در خیابان آزادی تهران، می‌گوید:
«تا همین پارسال، فکر می‌کردم می‌تونم با پس‌اندازم یه ماشین جمع‌وجور داخلی بخرم، مثل ساینا یا تیبا. ولی الان با ۵۰۰ میلیون تومان هیچ گزینه‌ای ندارم. واقعاً شرم‌آوره که یه خانواده متوسط دیگه نمی‌تونه ماشین بخره.»
این جمله بارها و بارها در گفت‌وگو با مردم شنیده می‌شود. بسیاری از خانواده‌ها، خرید خودرو را از اولویت خارج کرده‌اند و برخی دیگر به بازار دست‌دوم پناه برده‌اند؛ بازاری که آن‌هم با افزایش قیمت‌های شدید مواجه شده و امنیتی برای خریداران ندارد.
نمایشگاه‌داران: بازار راکد است، نه رونق دارد، نه امید
در یک نمایشگاه خودرو در میدان فردوسی، فروشنده‌ای می‌گوید:
«قیمت بالا رفت، ولی مشتری نیست. نه کسی می‌فروشه، نه کسی می‌خره. بازار روی کاغذ فعاله، در واقع تعطیله.»
بازار خودرو وارد مرحله‌ای شده که اصطلاحاً «بی‌خریدار» است. یعنی حتی اگر خودروها با قیمت جدید عرضه شوند، مشتری حاضر به پرداخت نیست. اغلب خریداران منتظر ثبات قیمت یا کاهش آن هستند؛ انتظاری که فعلاً نشانه‌ای از تحقق آن دیده نمی‌شود.
چرا این‌قدر گران شد؟
تحلیل کارشناسان اقتصادی چند دلیل مهم را برای این افزایش قیمت‌ها مطرح می‌کند:
۱٫ افزایش هزینه‌های تولید: افزایش قیمت مواد اولیه، قطعات، دستمزد و انرژی باعث شده تا خودروسازان هزینه تمام‌شده بالایی داشته باشند.
۲٫ تورم عمومی کشور: در شرایطی که تورم به بالای ۴۰ درصد رسیده، بالا رفتن قیمت خودرو هم دور از انتظار نبود.
۳٫ دستورالعمل‌های جدید قیمت‌گذاری: تغییر سیاست‌های دولت و دیوان عدالت اداری باعث شده خودروسازان با اختیارات بیشتری قیمت‌ها را تعیین کنند.
۴٫ کاهش تولید و عرضه در برخی مدل‌ها: افت تولید به‌ویژه در خودروهای پرطرفدار باعث کمیاب شدن آن‌ها در بازار و افزایش قیمت شده است.
آینده بازار خودرو چه می‌شود؟
پیش‌بینی آینده بازار خودرو ایران کار ساده‌ای نیست. برخی معتقدند اگر واردات خودروهای اقتصادی خارجی به‌درستی اجرایی شود، رقابت ایجاد شده و قیمت خودروهای داخلی کاهش می‌یابد. اما اگر شرایط فعلی ادامه پیدا کند، ممکن است خودرو بیش از پیش به کالایی لوکس برای اقشار خاص تبدیل شود.
سال ۱۴۰۴ برای بازار خودرو ایران، سالی همراه با شوک‌های پی‌در‌پی و ناامیدی برای مصرف‌کننده بود. افزایش قیمت کارخانه‌ای و آزاد، رکود بازار، کاهش قدرت خرید مردم و نبود نظارت مؤثر، همه دست‌به‌دست هم دادند تا خودرو به یک رؤیای دست‌نیافتنی برای بسیاری تبدیل شود. حالا چشم‌ها به تصمیمات دولت و نهادهای نظارتی دوخته شده؛ آیا تغییری در راه است؟ یا باید با همین شرایط کنار آمد؟
گزارش: فرنوش آبا
